Οι "τρύπες" στην εταιρική φορολόγηση είναι σημαντικότερες από τον φορολογικό συντελεστή

Του Nir Kaissar

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θέλει να βρει τους πόρους για το προτεινόμενο νομοσχέδιό του των 2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για τις υποδομές της χώρας αυξάνοντας τον εταιρικό φορολογικό συντελεστή στο 28% από 21%. Εάν ωστόσο η προηγούμενη εμπειρία αποτελεί κάποιου είδους "οδηγό" σε αυτά τα ζητήματα, οι εταιρείες είναι απίθανο να πληρώσουν τελικώς οτιδήποτε που να πλησιάζει στον υψηλότερο συντελεστή, καθώς είναι εξειδικευμένες στο να ελίσσονται ώστε να αποφεύγουν τον "πέλεκυ" του φορολογικό κώδικα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πρώτη προτεραιότητα του Κογκρέσου πρέπει να είναι να κλείσουν τα "κενά" εκείνα τα οποία επιτρέπουν στις εταιρείες να αντιμετωπίζουν τους φορολογικούς συντελεστές ως μια αρχική προσφορά που υπόκειται σε έκπτωση και όχι ως μια δεδομένη κατάσταση.

Η κατάρρευση των εσόδων

Ο εταιρικός φόρος κάποτε αποτελούσε σημαντική πηγή εσόδων για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Όπως όμως κατέδειξε πρόσφατα ο συνάδελφός μου στο Bloomberg Opinion, Justin Fox, το σύνολό του αντιπροσώπευε πέρυσι μόλις το 6% των ομοσπονδιακών κρατικών εσόδων, μικρό κλάσμα του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. "Τα φορολογικά μας έσοδα βρίσκονται ήδη στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και πολλές γενιές", δήλωσε η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν σε δημοσιογράφους νωρίτερα αυτόν τον μήνα. "Επιλέγοντας να κυνηγούμε την ανταγωνιστικότητα ως προς το ύψος των φόρων, παραμελήσαμε να είμαστε ανταγωνιστικοί ως προς τις δεξιότητες των εργαζομένων μας και τη δύναμη των υποδομών μας. Πρόκειται για μια αυτοκαταστροφική κούρσα".

Θέλησα να μάθω πόσα τέλος πάντων πληρώνουν σε φόρους οι εταιρείες, γι' αυτό "έσκαψα" για να βρω όσες λεπτομέρειες μπορούσα, κυρίως για τα έσοδα και τις καταβολές φόρων περίπου 800 εισηγμένων εταιρειών από το 2011. Είναι σημαντικό ότι υπήρξαν δύο διαφορετικά φορολογικά καθεστώτα αυτή την περίοδο: από το 2011 έως το 2017, ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής ήταν 35%. Από το 2018, έπεσε στο 21%. Εκείνο που ανακάλυψα ήταν ότι οι δύο περίοδοι ήταν ριζικά διαφορετικές.

Κατά την πρώτη περίοδο, περίπου τα δύο τρίτα των εταιρειών πλήρωσαν φόρους με χαμηλότερο συντελεστή από τον επίσημο εταιρικό. Ως σύνολο, παρέδωσαν στο Υπουργείο Οικονομικών μεταξύ του 26% και του 28% των κερδών τους κατά τη διάρκεια αυτών των επτά ετών, πολύ κάτω από το διαφημιζόμενο ποσοστό του 35%. Το 2011, το κενό αυτό κόστισε στο αμερικανικό ομοσπονδιακό κράτος περίπου 37 δισεκατομμύρια δολάρια. Καθώς τα εταιρικά κέρδη αυξάνονταν τα επόμενα χρόνια, το χάσμα είχε αυξηθεί στα 59 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017.

Η διαφορά μεταξύ του επίσημου συντελεστή και του ποσοστού που πλήρωσαν πραγματικά οι εταιρείες μειώθηκε σημαντικά από το 2018

Όταν ωστόσο ο συντελεστής έπεσε στο 21% στη δεύτερη περίοδο, το ποσοστό το οποίο πλήρωναν σε φόρους οι εταιρείες δεν μειώθηκε αναλογικά. Αντ' αυτού, το χάσμα μεταξύ του πραγματικού ποσοστού το οποίο πλήρωναν και του επίσημου εταιρικού φορολογικού συντελεστή μειώθηκε σε λιγότερο από 3 ποσοστιαίες μονάδες για καθένα από τα έτη μεταξύ του 2018 και του 2020, από περίπου 8 ποσοστιαίες μονάδες την προηγούμενη περίοδο. Το ποσοστό των εταιρειών που κατέβαλαν φόρους χαμηλότερους από τον επίσημο φορολογικό συντελεστή μειώθηκε επίσης περίπου στο 50%.

Το ποσοστό των εταιρειών που απέφευγαν εντέχνως να πληρώνουν όσα τους αναλογούσαν μειώθηκε επίσης σημαντικά από το 2018 και εξής

Ως αποτέλεσμα, ενώ τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν κατά περίπου 44 δισεκατομμύρια δολάρια το 2018 σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, η πτώση αποδείχθηκε μικρότερη από εκείνη που υποδηλώνει η απότομη πτώση του φορολογικού συντελεστή. Σε ποσοστιαία βάση, επρόκειτο για μείωση της τάξης του 18% από το 2017, παρόλο που ο φορολογικός συντελεστής μειώθηκε κατά περισσότερο από το διπλάσιο. Κατά συνέπεια, το ομοσπονδιακό κράτος θα μπορούσε να καλύψει μεγάλο μέρος της διαφοράς τα επόμενα χρόνια απλώς επιβάλλοντας τον σημερινό φορολογικό συντελεστή του 21%. Και αν υποτεθεί ότι κάτι τέτοιο θα ήταν δυνατό, δεν θα χρειαζόταν μεγάλη αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή για να αντισταθμιστούν τα υπόλοιπα.

Κλείστε τις "τρύπες"

Τα παραπάνω οδηγούν διασθητικά σε ένα συμπέρασμα. Οι εταιρείες μπορούν να ξεφύγουν πληρώνοντας τόσο λίγα, οπότε όσο χαμηλότερος είναι ο φορολογικός συντελεστής, τόσο περισσότερο μέρος του είναι πιθανό να καλύπτουν πραγματικά. Ομοίως, όσο υψηλότερος είναι ο φορολογικός συντελεστής, τόσο μεγαλύτερο είναι το περιθώριο και το κίνητρο να προσπαθήσει κανείς να τον παρακάμψει. Η αύξηση του φορολογικού συντελεστή χωρίς να κλείσει κανείς τα "κενά", συνεπώς, ενδέχεται να μην αποφέρει ουσιαστικά περισσότερα έσοδα από τη διατήρηση του φορολογικού συντελεστή εκεί όπου βρίσκεται ή την ήπια αύξησή του, με την παράλληλη διασφάλιση ότι οι εταιρείες θα τον πληρώνουν πραγματικά. Και, για να είμαστε δίκαιοι, η τελευταία προσέγγιση είναι προτιμότερη, διότι θα οδηγούσε σε ένα απλούστερο και πιο διαφανές φορολογικό σύστημα.

Αντί να ασχοληθεί με τα κενά, ο Μπάιντεν πρότεινε έναν ελάχιστο φόρο 15% προκειμένου να περιορίσει τα περιθώρια ελιγμών των πλέον κερδοφόρων εταιρειών, εκείνων με κέρδη 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων και άνω. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό δεν προβλέπεται να βοηθήσει ιδιαίτερα. Από τις εταιρείες που εξέτασα, 83 πληρούσαν αυτό το όριο πέρυσι και μόνο το ένα πέμπτο από αυτές πλήρωσε λιγότερο από 15% σε φόρους οποιοδήποτε έτος από το 2018 μέχρι σήμερα. Εάν ο ελάχιστος φόρος Μπάιντεν είχε τεθεί σε ισχύ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, θα δημιουργούσε πρόσθετα έσοδα 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων τα τελευταία τρία χρόνια, σε σύγκριση με τα 52 δισεκατομμύρια δολάρια που χάθηκαν από το σύνολο των εταιρειών οι οποίες πλήρωσαν λιγότερο από 21% την ίδια περίοδο.

Τελικά, οι φορολογούμενοι - ιδιώτες και εταιρείες - έχουν το δικαίωμα να προσπαθούν να πληρώνουν όσο το δυνατόν λιγότερους φόρους. Η διαφορά είναι ότι οι μεγάλες εταιρείες έχουν απεριόριστους πόρους για να περιηγούνται στον φορολογικό κώδικα αναζητώντας τρόπους μείωσης του τελικού λογαριασμού που θα πληρώσουν στο κράτος.

Η αύξηση του φορολογικού συντελεστή είναι το εύκολο μέρος. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλες τις ελλείψεις στον φορολογικό κώδικα, το Κογκρέσο και ο Λευκός Οίκος θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στο εάν και πόσα μπορούν πραγματικά να εισπράξουν. 

Πηγή: capital.gr