Η "εργασιακή σχέση" των εταίρων με τις εταιρείες τους

Του Γιώργου Δαλιάνη

με τη συνεργασία της Νίκης Χατζοπούλου

Με το παρόν άρθρο θα θέλαμε να αναλύσουμε την περίπτωση των κεφαλαιουχικών εταιρειών (Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε.) που δεν απασχολούν προσωπικό ή απασχολούν ελάχιστο προσωπικό και την παροχή εργασίας προς τους πελάτες την πραγματοποιούν οι μέτοχοι/εταίροι.

Είναι γεγονός ότι ο ασφαλιστικός νόμος 4387/2016 επέβαλε υπέρογκες ασφαλιστικές εισφορές στα φυσικά πρόσωπα που είχαν ατομικές επιχειρήσεις, αλλά και στους εταίρους των προσωπικών εταιρειών (Ο.Ε, και Ε.Ε.).  Προς αποφυγή επιβάρυνσης με αυτές τις εισφορές, πολλοί επιχειρηματίες στράφηκαν στην ίδρυση Ι.Κ.Ε. για να καρπωθούν τα πλεονεκτήματα ως προς τη μη υποχρέωση ασφάλισής τους στον ΕΦΚΑ ως εταίρων.                  
                 
Η λύση αυτή αποδείχθηκε σωστή και σε πολλές περιπτώσεις σωτήρια για όσο ίσχυε ο προαναφερόμενος νόμος, δημιούργησε όμως αρκετά προβλήματα στους εταίρους, όπως π.χ. η τήρηση διπλογραφικών βιβλίων και ό,τι συνεπάγεται αυτό, αλλά κυρίως δημιουργεί πολλά προβλήματα ιδιαίτερα σε αυτό θέμα που σήμερα εμείς θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε, το οποίο πιστεύουμε ότι είναι σοβαρό και εγκυμονεί κινδύνους ως προς τη λειτουργία, φορολογία και ασφαλιστική κάλυψη των υπηρεσιών που παρέχουν οι εταίροι στις εταιρείες στις οποίες συμμετέχουν.    
                                                             
Σύμφωνα με το ν. 4072/2012 που ρυθμίζει τις σχέσεις και την λειτουργία των προσωπικών εταιρειών  (Ο.Ε., Ε.Ε.) παράλληλα με το άρθρο 741 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι "Με τη σύμβαση εταιρείας, δύο ή περισσότεροι έχουν αμοιβαίως υποχρέωση να επιδιώκουν με κοινές εισφορές, κοινό σκοπό ιδίως οικονομικό". Επίσης, στο άρθρο 742 του Α.Κ. ορίζεται ότι "Οι εισφορές των εταίρων μπορούν να συνίστανται  σε εργασία τους, σε χρήματα ή σε άλλα αντικείμενα , καθώς και σε άλλη παροχή". Με τα άρθρα αυτά καθορίζεται μια εργασιακή σχέση η οποία δεν συγκεντρώνει όλα τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά  μιας εξαρτημένης εργασίας. Δεν υφίσταται σύμβαση εργασίας, διότι δεν καθορίζεται μηνιαίος μισθός και οι υποχρεώσεις του εταίρου ως εργαζόμενου δεν υπόκειται σε έλεγχο από εργοδότη, αναφορικά με την εκτέλεση συγκεκριμένων εντολών όσον αφορά τον τρόπο και το χρόνο που χαρακτηρίζει μια έμμισθη παροχή υπηρεσίας. Επίσης, δεν υπόκειται  σε έλεγχο από υπηρεσίες του Δημοσίου, Επιθεώρησης Εργασίας και ΕΦΚΑ.  Όμως σε κάθε περίπτωση νομίμως οι εταίροι προσωπικών εταιρειών παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην εταιρεία η οποία και αυτή με την σειρά της τις προσφέρει στους πελάτες έναντι αμοιβής.  

Παράδειγμα

Δυο υδραυλικοί έχουν συστήσει μια Ο.Ε. και παρέχουν τις υπηρεσίες τους προς αυτήν χωρίς αμοιβή και αμείβονται από τα ετήσια  κέρδη που θα προκύψουν. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση εταιρείας μεταξύ των λογιστών. Εάν είχε υπογραφεί σύμβαση εργασίας θα υπήρχαν όλες οι υποχρεώσεις των μισθωτών τόσο για τους εταίρους (μισθωτούς) όσο και τις εταιρείες.

Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτει ότι οι εταίροι των προσωπικών εταιρειών δεν υποχρεούνται στη σύναψη σύμβασης εξαρτημένης εργασίας με την εταιρεία στην οποία συμμετέχουν για τις υπηρεσίες που παρέχουν και κατ’ επέκταση  είναι νόμιμες οι υπηρεσίες που παρέχουν οι εταιρείες στους πελάτες τους.            
                                                            
Αντίθετα, δεν ισχύει το ίδιο καθεστώς και για τις κεφαλαιουχικές εταιρείες ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ. Στο παράδειγμα με τους υδραυλικούς και λογιστές που συμμετέχουν σε ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, και προσφέρουν τις επαγγελματικές τους υπηρεσίες, οι αντίστοιχοι εταίροι/μέτοχοι είναι υποχρεωμένοι να συνάψουν σύμβαση εξηρτημένης εργασίας με την εταιρεία. Στην πράξη όμως αυτό πολύ συχνά δεν εφαρμόζεται.    

Μόνη εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση της ΙΚΕ, όπου ένας εταίρος μπορεί να εισφέρει στην εταιρεία αυτούσια την εργασία του ως "εξωκεφαλαιακή εισφορά", σύμφωνα με την διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 78 του ν. 4072/2012. Συγκεκριμένα, οι "εξωκεφαλαιακές εισφορές" αποτελούν μία ιδιαιτερότητα της ΙΚΕ που δεν εφαρμόζεται στις λοιπές κεφαλαιουχικές εταιρείας. Συνίστανται σε παροχές όπως απαιτήσεις που προκύπτουν από ανάληψη υποχρέωσης εκτέλεσης εργασιών ή παροχής υπηρεσιών. Οι παροχές αυτές πρέπει να εξειδικεύονται στο καταστατικό και εκτελούνται για ορισμένο ή αόριστο χρόνο. Η αξία των εισφορών αυτών που αναλαμβάνονται, είτε κατά τη σύσταση της εταιρείας είτε και μεταγενέστερα καθορίζεται στο καταστατικό. Μάλιστα, σε περίπτωση μη παροχής της εξωκεφαλαιακής εισφοράς από εταίρο,  η εταιρεία μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο είτε την εκπλήρωση είτε την ακύρωση των μεριδίων που αντιστοιχούν στην εισφορά η οποία δεν παρασχέθηκε και στις περιπτώσεις ακύρωσης εταιρικών μεριδίων λόγω εξόδου ή αποκλεισμού εταίρου, καθώς και στην περίπτωση αναγκαστικής εκποίησης εταιρικών μεριδίων ο εταίρος που δεν έχει παράσχει πλήρως την εξωκεφαλαιακή εισφορά του, υποχρεούται να καταβάλει στην εταιρεία σε μετρητά το μέρος των παροχών που δεν εκτέλεσε. 

Τέλος, επειδή πολλά ερωτήματα που μας έχουν τεθεί σχετικά με την υποκατάσταση της έμμισθης  σύμβασης εργασίας με τίτλο κτήσης (απόδειξη δαπάνης), θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι ο τίτλος κτήσης καλύπτει  τη λήψη υπηρεσιών για έκτακτες και ευκαιριακές ανάγκες. Για παράδειγμα σε μια ΙΚΕ που παρέχει λογιστικές υπηρεσίες  για όλο το έτος, δεν μπορεί να καλυφθεί με τίτλο κτήσης διότι οι υπηρεσίες δεν είναι ευκαιριακού χαρακτήρα. Ανεξάρτητα από την αιτιολογία που θα αναφέρεται στον τίτλο κτήσης, οι ελεγκτικές αρχές  θα μετατρέπουν αυτή σε  έμμισθη σύμβαση εργασίας. Εξάλλου, επισημαίνουμε ότι ο τίτλος κτήσης επιβαρύνεται από τον Φεβρουάριο του 2019 με ασφαλιστικές εισφορές.

Κλείνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε προς αποφυγή σύγχυσης ότι στο παρόν άρθρο δεν θίγουμε το θέμα της αμοιβής των διαχειριστών και διευθυντών για τις εργασίες  που παρέχουν για την διοίκηση της εταιρείας.                                 

* O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.

** H κα Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος LL.M. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. 
(Πουρνάρα 9 Μαρούσι | +30 210 6009062 |  www.artion.gr)

Πηγή: capital.gr